Wszystko, co musisz wiedzieć o backupie danych
Czym jest backup?
Definicja backupu nie jest skomplikowana. W najbardziej uproszczonym ujęciu jest to kopia danych z pamięci jednego urządzenia zapisana na innym nośniku. Jego głównym celem jest odtworzenie plików i informacji w przypadku ich utraty w wyniku awarii, kradzieży czy przypadkowego usunięcia. Dodatkową zaletą backupu jest możliwość dostępu do wcześniejszych wersji plików.
Kopię bezpieczeństwa danych można zrobić “ręcznie” jeżeli obejmuje ona niewielką ilość plików i jest wykonywana sporadycznie. Inne podejście powinny natomiast stosować firmy i instytucje, które tworzą i gromadzą wiele ważnych danych – zarówno z punktu widzenia działalności firmy, jak i przepisów prawa, takich jak RODO. W ich przypadku konieczne jest stosowanie bardziej zaawansowanych narzędzi do backupu, które automatyzują ten proces i pozwalają na szybsze i bardziej efektywne tworzenie kopii plików. Profesjonalne systemy do backupu są najczęściej stosowane w środowiskach serwerowych. Zgodnie z ustalonym harmonogramem oprogramowanie automatycznie tworzy kopie danych na zewnętrznych nośnikach.
Do przechowywania kopii bezpieczeństwa wykorzystuje się przede wszystkim:
● taśmy magnetyczne – są najczęściej stosowanym rozwiązaniem w przypadku bardzo dużych ilości danych ze względu na najniższy koszt,
● dyski HDD – są droższym rozwiązaniem od taśm, ale cechują się wysoką dostępnością i szybkością, dużą pojemnością i łatwością użytkowania,
● dyski SDD – stanowią alternatywę dla dysków HDD, ich ceny są wyższe, ale gwarantują szybszy zapis oraz wyższą wytrzymałość ze względu na brak elementów ruchomych.
Inną możliwością jest wykorzystanie zdalnego tworzenia kopii zapasowych. Dane są przesyłane za pośrednictwem sieci lokalnej lub internetu do dysków serwerowych, umieszczonych w specjalistycznych centrach przetwarzania danych. W ten sposób zabezpieczone są one nawet przed skutkami katastrof naturalnych, ale prędkość ich przesyłania uzależniona jest od parametrów sieci.
Backup a archiwizacja
Pojęcie kopii bezpieczeństwa jest często mylone z archiwizacją danych. Oba procesy różnią się jednak zasadniczo. Zadaniem backupu jest zapewnienie możliwości odtworzenia danych w przypadku ich utraty. Celem archiwizacji jest natomiast oddzielenie starszych, rzadziej używanych plików i przeniesienie ich na inny nośnik, aby ograniczyć koszty ich przechowywania. Zarchiwizowane dane również powinny podlegać backupowi.
Rodzaje backupu
W zależności od sytuacji i potrzeb użytkownika, kopie bezpieczeństwa mogą być wykonywane w różny sposób. Wyróżnić można trzy podstawowe rodzaje:
● kopia pełna – polega na skopiowaniu wszystkich dostępnych plików. Ta metoda używana jest do tworzenia dokładnego duplikatu całego zbioru. Dostęp do niego jest możliwy na podobnej zasadzie, jak do oryginalnych plików, więc w prosty sposób można je odtworzyć. Pomimo swojej wygody rozwiązanie to ma jedną zasadniczą wadę – zajmuje dużo czasu, więc wykonywanie jej kilka razy dziennie, lub nawet raz na dzień byłoby bardzo problematyczne.
● kopia przyrostowa – powielane są wyłącznie te pliki, które zostały utworzone lub zmodyfikowane od momentu wykonania poprzedniej kopii. Ich odzyskiwanie wymaga w tym przypadku odtwarzania każdej kolejnej zapisanej kopii, aż do pierwszej pełnej. Ta metoda pozwala znacznie zaoszczędzić czas, ponieważ jednorazowo obejmuje znacznie mniejsze ilości danych. Ten rodzaj backupu można podzielić także ze względu na jego poziom – plikowy i blokowy. W pierwszym przypadku kopiowane są całe pliki, które uległy zmianie. W drugim każdy plik jest dzielony na mniejsze części – bloki. Oprogramowanie backupowe porównuje wtedy różnice w poszczególnych blokach, a nie całych plikach. Jeżeli dokonamy drobnej zmiany w dużym pliku, wtedy system zapisze tylko zmieniony fragment.
● kopia różnicowa – zasada działania jest niemal taka sama jak w przypadku kopii przyrostowej. Różnica pomiędzy nimi polega na tym, że jeśli pliki były już wcześniej umieszczone w kopii różnicowej, będą one ponownie zarchiwizowane. W efekcie do odzyskania danych wystarczy ostatnia kopia różnicowa i pełna.
W teorii wszystkie trzy sposoby mogą zostać wykonane bez użycia dodatkowych narzędzi. Jednak o ile w przypadku pierwszego z nich jest to stosunkowo proste, w pozostałych dwóch byłoby niezwykle czasochłonne. Z tego względu dużo lepszym rozwiązaniem będzie wykorzystanie odpowiedniego oprogramowania, które zdecydowanie upraszcza cały proces.
Dlaczego tworzenie kopii bezpieczeństwa jest tak ważne?
Backup danych, tworzony zgodnie z dobrymi praktykami , jest jedynym sposobem na pełne zabezpieczenie przed utratą ważnych informacji. Pozwala on je odzyskać, nawet w takich przypadkach jak:
● awaria urządzenia,
● uszkodzenie nośnika,
● przypadkowe usunięcie,
● kradzież lub zgubienie sprzętu,
● atak złośliwego oprogramowania.
Brak odpowiednich zabezpieczeń może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji. Najbardziej istotne jest to w przypadku przedsiębiorstw, dla których są one jednym z najważniejszych zasobów. Ich strata może oznaczać przestój w działalności i konsekwencje finansowe, które mogą wielokrotnie przewyższyć koszty wdrożenia systemu backupu.
Przykładem może być utrata dostępu do dysku, na którym gromadzone są dane dotyczące kadr i płac. Informacje te są niezbędne do funkcjonowania firmy, więc jeżeli nie posiada ona kopii zapasowej, ma tylko jedno rozwiązanie. Ogromnym nakładem pracy dane te muszą zostać ponownie skompletowane i zapisane na nowym nośniku.
Najważniejszym i decydującym argumentem jest fakt, że ilość czasu i pieniędzy, jakie trzeba zainwestować w tworzenie kopii bezpieczeństwa, jest niewspółmiernie mniejsza niż w przypadku odzyskiwania lub odtwarzania utraconych danych. Jest on prawdziwy zarówno w przypadku prywatnych komputerów, jak i sprzętu w przedsiębiorstwach.
O tym, w jaki sposób tworzyć backup przeczytasz w naszym kolejnym tekście.